Abdullah Ziya KOZANOĞLU, (1906-1966)

Kabataş Erkek Lisesini 1922 yılında, GSA Mimarlık ve Teknik Üniversitesi Mühendislik bölümünü 1929 da bitirdi. 1932'de Milli Eğitim Bakanlığı baş mimarı oldu. Daha sonra, bağımsız olarak mimarlık ve müteahhitlik yaptı. Spora da meraklı olan Kozanoğlu, bir süre Beşiktaş kulübü başkanlığını üstlendi. 

  Hiç bir zaman "yüksek edebiyat" içinde değerlendirilmeyen, eleştirmenlerin, tarihçilerin ilgisini çekmeyen Kozanoğlu külliyatı, Türkiye'de en çok baskı yapan ve okunan romanlardan oluşuyor. Üstelik onun, açtığı yoldan ilerleyenlere, sinemaya ve çizgi romana yaptığı etkileri de göz önüne alırsak, ne kadar önemli olduğu hemen anlaşılacaktır. Bugün  her Türk vatandaşı, onun kurgusuna dayanan birden fazla kitap, çizgi roman veya film ile karşılaşmıştır.. Mesela, Suat Yalaz'ın "Karaoğlan"ı, "Kızıl Tuğ"daki Otsukarcı tiplemesinin bir uyarlamasıdır sadece. Asıl efsanevi karakteri ise, Cüneyt Arkın'ı sinemada bir külte dönüştüren "Malkoçoğlu"dur. 

Romana yansıyan Türkçülük

Kozanoğlu romanlarını edebi anlamda tartışmak bize pek bir şey kazandıracak gibi görünmüyor. Önemli olan, yazarın yazma amacı, dönemin tarihi ve o tarihteki egemen ideoloji ile ilişkileri. Kitaplarını yayınlayan Tahsin Demiray, onu 1920'lerde keşfedişini şöyle anlatıyor; "Türkiye'ye, Türk ülküsüne, Türk davasına olan sıcak imanından Abdullah Ziya'nın ressam olduğu kadar verimli bir yazar olacağına karar verdim". Sonra da bu ilk romanının yerini belirliyor; "Kızıl Tuğ” bütün bir gençliğin içinden duyduğu devrimin ilk öncüsüdür. Konusunu büyük Türk tarihinden alan ve öz Türk kelimelerinden bir kaçına her sayfada cümleleri içinde yer veren Kızıl Tuğ, doğan neslin ruhundaki gizli arzu ve heyecanları üste çıkaran bir darbedir". Anlaşılacağı gibi, bu roman ve yazma amacı, o dönemdeki milli düşünce akımının temsilciliğini üstlenmişti. Bu düşünce akımı; "büyük Türk ulusunu birleştirecek o tek dile, tek şiveye ve tek ülküye doğru, Kızıl Tuğ'da başlayan, (...), yedi yıl sonra Atatürk'ün komutasında tempolaşan" Türkçülük, Turancılıktı. 

Turancılık'tan söz açılınca, dönem tarihine dönmek ve Kozanoğlu'nun Türkçülüğü ile Atsız'ın, Sepetçioğlu'nun Türkçülüğünü ayırmak zorunlu oldu. Türkçülüğün ortaya çıkması (1908), aşağı yukarı Abdullah Ziya'nın doğumuna tekabül eder(1906). Yetişme çağı boyunca, yükselen bu yeni değerin etkilerini hisseden Abdullah Ziya'nın Türkçülüğü, yıkılan İmparatorluğun yerine kurulacak ulus devlet modelini savunan tarzdadır. Bu tarz Türkçülük, II. Dünya savaşından sonra etkisini kaybetti. Onun yerini, daha ırkçı-şoven bir milliyetçiliğin aldığını görüyoruz. Atsız'ın romanlarını, bu yeni tarz içinde değerlendirmek uygun olur. 

Cumhuriyet döneminin ilk tarihi macera romanı olan "Kızıl Tuğ". Hiç bir zaman "yüksek edebiyat" içinde değerlendirilmeyen, eleştirmenlerin, tarihçilerin ilgisini çekmeyen Kozanoğlu külliyatı, Türkiye'de en çok baskı yapan ve okunan romanlardan oluşuyor "Kızıl Tuğ bütün bir gençliğin içinden duyduğu devrimin ilk öncüsüdür.  Konusunu büyük Türk tarihinden alan ve öz Türk kelimelerinden birkaçına her sayfada cümleleri içinde yer veren Kızıl Tuğ, doğan neslin ruhundaki gizli arzu ve heyecanları üste çıkaran bir darbedir". Anlaşılacağı gibi, bu roman ve yazma amacı, o dönemdeki milli düşünce akımının temsilciliğini üstlenmişti. Bu düşünce akımı; "büyük Türk ulusunu birleştirecek o tek dile, tek şiveye ve tek ülküye doğru, Kızıl Tuğ'da başlayan, (...), yedi yıl sonra Atatürk'ün komutasında tempolaşan" Türkçülük, Turancılıktı. 

 

Türkçülüğün ortaya çıkması(1908), aşağı yukarı Abdullah Ziya'nın doğumuna tekabül eder(1906). Yetişme çağı boyunca, yükselen bu yeni değerin etkilerini hisseden Abdullah Ziya'nın Türkçülüğü, yıkılan İmparatorluğun yerine kurulacak ulus devlet modelini savunan tarzdadır. Bu tarz Türkçülük, II. Dünya savaşından sonra etkisini kaybetti. Onun yerini, daha ırkçı-şoven bir milliyetçiliğin aldığını görüyoruz. Atsız'ın romanlarını, bu yeni tarz içinde değerlendirmek uygun olur.  

Kızıl Tuğ"da, döneme göre başka yenilikler de var; milli bir şuur aşılamak amacıyla yazılmasının etkisiyle, sık sık dipnotlar verilmiş. Kimi zaman öz Türkçe kelimelerin anlamlarını açıklıyor, kimi zaman eski adetler, inançlar, kişiler hakkında bilgiler veriyor. Yazar, ilk romanı oluşu nedeni ile, "Fatih Feneri", "Hilal ve Haç" romanlarında üstesinden gelinen tutarsızlıklardan kaçınamamış. Bu metinde zaman ve mesafe mefhumu yok. Mesela, Timuçin, Orta Asya'da karşılaştığı Otsukarcı'nın yola çıkacağını öğrenince, "sen Horasan'dan geçecek misin" diye soruyor. Kahramanlarımız, bugün motorlu taşıtlarla aşılması güç olan mesafeleri, kuş olup geçiyorlar. Bir bakıyorsunuz Alamut kalesindeyiz, bir bakıyorsunuz Çin Sarayında. Anlatı bakış açısı tekniği de ilginç. (Aylık Birikim Dergisi, A. Ömer Türkeş)

Romancımızın yazdığı eserler tarih sırasıyla şunlardır: 

Kızıltuğ 1923, Atlı Han 1923, Türk Korsanları 1926, Seyit Ali Reis 1927, Gültekin 1928, Kozanoğlu 1929, Kolsuz Kahraman 1930, Savcı Bey 1931, Sarıbenizli Adam 1932, Malkoçoğlu 1933, Patronalılar 1934, Tavşanbaşı 1935, Tokat 1936, Battal Gazi Destanı 1937, Sencivanoğlu 1938, Fatih Feneri 1949, Karakoldaki Ayna 1950, Dağlar Delisi 1951, Hilal ve Haç 1958, Kızıl Kadırga 1962, Arena Kraliçesi 1964, Kubilay Hanın Gelini 1966,

Kozanoğlu’nun yukarıda yer alan romanlarından, Türk Sinemasına hayat veren altı romanı, toplam 8 filme konu olmuştur. Filmlerin beyaz perdeye aktarılış tarihleri  sırasıyla:

1. Kızıltuğ "Cengiz Han" (1952), 2. Cengiz Han'ın Hazineleri "Karaoğlan" (1962), 3. Cengiz Han'ın Fedaisi (1973) ,4. Gültekin Asya Kartalı (1968), 5. Gültekin Amazonlara Karşı (1969)

6. Kolsuz Kahraman (1966) , 7. Battal Gazi Destanı (1971), 8. Karaoğlan Geliyor  (1972)